مداد سرمه

اهمیّت سرمه كشیدن و فوائد آن

اين روزها كمتر خانمي است كه سرمه را به خط چشم ترجيح دهد اما شايد براي يك‌بار هم كه شده، دست به سرمه برده و چشم‌هايش را با اين دوده سياه، گيرا و جذاب كرده باشد. اين روزها سرمه‌دان‌ها معمولا به ارث مي‌رسند و اين وسايل سنتي در بساط آرايشي دختران جوان به ندرت ديده مي‌شود. البته باورهاي قديمي در مورد خواص اين ماده آرايشي فراوان است. از نظر طب سنتي، سرمه طبعی سرد و خشك دارد و پيش از اين استفاده دارويي هم داشته است.بعضي مي‌گويند اين ماده باعث افزايش سوي چشم مي‌شود و از دوران كودكي، چشمان دختران را سرمه مي‌كشند تا مژه‌هاي‌شان تقويت و زيبايي چشم‌هاي‌شان دوچندان شود.

آيا اين موضوع واقعيت علمي دارد؟

فرق سرمه‌هاي قديمي با سرمه‌هاي امروزي چیست؟

دكتر عليرضا عباسيان، متخصص طب سنتي ما را در اين رابطه راهنمايي مي‌كند.راز خواص درمانی سرمه در املاح سرب موجود در آن است که با تولید اکسید به دستگاه ایمنی بدن در مبارزه با باکتری های عامل التهاب چشم کمک می کند.هر چند پزشکان درباره خطرات سرب موجود در سرمه برای چشم هشدار داده اند اما به گفته محققان اگر املاح سرب به میزان اندک در ترکیب سرمه به کار رود فواید زیادی برای چشم خواهد داشت.

البته طب سنتی ایران خواص درمانی زیر را به سرمه نسبت می دهند :

1- به رشد موها كمك مى كند.
2ـ از ریزش اشك زیاد (از حدّ معمول) جلوگیرى مى نماید.
3ـ آب دهان را گوارا مى سازد.

=========================================

سرمه کشیدن در روایات

امام صادق(علیه السلام) در روایتى كه از آن حضرت نقل شده، فرمودند: «الكحل عند النوم امان الماء الذی ینزل فی العین; سرمه كشیدن به هنگام خواب، موجب امنیّت از آب (مروارید و مانند آن) است، كه عارض چشم مى گردد».

بخش اوّل: 1ـ مرحوم طبرسى، در كتاب مكارم الاخلاق، در بیان آداب پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)

مى گوید:

«و كان لا یفارقه فی اسفاره قارورة الدهن و المكحلة والمقراض و المرآة و السواك و المشط; پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) همیشه شش چیز در سفر همراه داشت 1ـ شیشه كوچكى از روغن و كِرِم 2ـ سرمه دان 3ـ قیچى 4ـ آینه 5ـ مسواك 6ـ شانه».
2ـ روایت زیر در كتاب «دعائم الاسلام» از پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) نقل شده است:
«انه امر بالا كتحال بالا ثمد و قال(صلى الله علیه وآله): علیكم به فانه مذهبة لِلْقَذى مصفاة للبصر; پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله)سفارش كردند كه مسلمانان با «اثمد» سرمه بكشند. و ضمن تأكید بر این نوع از سرمه، فرمودند: سرمه به اثمد خار و خاشاك (و آشغالهاى داخل چشم) را خارج نموده، و چشم را پاك مى كند».
3ـ در روایت دیگرى از آن حضرت، كه اهل سنّت نقل كرده اند، مى خوانیم: «علیكم بالا ثمد، فانه یجلو البصر و ینبت الشعر; سرمه (با اثمد) را ترك نكنید، كه باعث جلا و نورانیّت چشم و روئیدن موها مى شود».
4ـ در كتاب مصباح الزائر آمده است كه:
«ان النبى(صلى الله علیه وآله) كان اذا سافر حمل معه خمسة أشیاء: المرآة و المكحلة والمذرى و السواك و المشط; پیامبر(صلى الله علیه وآله)همواره در سفرها پنج چیز همراه داشت; آینه، سرمه، چنگال، مسواك، و شانه»
5ـ علاّمه مجلسى روایت زیر را از یكى از معصومین(علیهم السلام) نقل مى كند:
«و طین قبر الحسین شفاء من كل داء و الاكتحال بالا ثمد سراج العین و لیكن اربعاً فی الیمین و ثلاثاً فی الیسار عند النوم; تربت قبر (مطهّر) امام حسین(علیه السلام) شفاء هر درد، و سرمه اثمد باعث پرنور شدن چشم است. و مستحب است به هنگام خواب چهار بار در چشم راست، و سه بار در چشم چپ كشیده شود»
6ـ امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
«من اخذ من اظفاره كل خمیس لم ترمد عیناه و من اخذ كل جمعة خرج من تحت كل ظفر داء و الكحل یزید فی ضوء البصر و ینبت الاشفار; هركس ناخنهایش را هر هفته، روز پنج شنبه، بگیرد ناراحتى و دردى عارض چشمانش نمى شود! و اگر روز جمعه هر هفته این كار را انجام دهد از زیر هر ناخنى درد و بیمارى خارج مى شود، و سرمه باعث زیاد شدن نور چشم و رشد مژه ها مى شود»
7ـ امام رضا(علیه السلام) فرمودند:
«من كان یؤمن باللّه و الیوم الاخر فلیكتحل; كسى كه ایمان به خداوند و روز قیامت دارد (و مبدأ و معاد را پذیرفته) مستحب است كه سرمه بكشد».
8ـ امام رضا(علیه السلام) به یكى از اصحابش فرمود:
«اكتحل، فعرض انه لا یحبّ الزینة فی منزله فقال: اتق اللّه و اكتحل، و لا تدع الكحل; سرمه بكش. وى به حضرت عرض كرد: دوست ندارد خویش را در منزل زینت كند. امام فرمود: تقواى الهى را پیشه كن (از سخن امام معصوم سر پیچى نكن) و سرمه بكش و آن را ترك نكن».
9ـ امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
«الكحل ینبت الشعر و یجفّف الدِّمعه و یُعذِبُ الریق و یجلو البصر; سرمه (چهار فایده دارد)
1ـ به رشد موها كمك مى كند.
2ـ از ریزش اشك زیاد (از حدّ معمول) جلوگیرى مى نماید.
3ـ آب دهان را گوارا مى سازد.
4ـ و چشم را جلا مى دهد».
10ـ امام صادق(علیه السلام) در حدیث دیگرى فرمودند:
«اربع یضئن الوجه: النظر الی الوجه الحسن، و النظر الی الماء الجاری، و النظر الی الخضرة و الكحل عند النوم; چهار چیز سبب نورانیّت سیماى انسان مى شود:
1ـ نگاه كردن (بدون قصد لذّت جنسى) به صورت زیبا(ى شخصى كه به او محرم است)
2ـ نگاه كردن به آب جارى
3ـ نگاه به سبزه
4ـ سرمه كشیدن به هنگام خواب».
11ـ امام صادق(علیه السلام) در روایت دیگرى فرمودند:
«الاثمد یجلوا البصر و یقطع الدِّمعة و ینبت الشعر; إثمد (نوع خاصّى از سرمه كه در شیمى به آن «انتیمون» میگویند) سبب جلاى چشم، قطع ریزش زیاد اشك و رویش مو مى گردد».
12ـ امام صادق(علیه السلام) در روایتى كه از آن حضرت نقل شده، فرمودند:
«الكحل عند النوم امان الماء الذی ینزل فی العین; سرمه كشیدن به هنگام خواب، موجب امنیّت از آب (مروارید و مانند آن) است، كه عارض چشم مى گردد».
13ـ امام ششم شیعیان جهان(علیه السلام) از پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) چنین روایت مى كند:
«اتی النبی(صلى الله علیه وآله) اعرابى یقال له «قلیب» و كان رطب العینین، فقال له رسول اللّه(صلى الله علیه وآله): اری عینیك رطبتین یا قلیب، قال: نعم یا رسول اللّه، همان كماترى ضعیفتان، قال: علیك بالا ثمد، فانه سرجین العین;یكى از عربهاى جاهلیّت به نام «قلیب» كه ناراحتى چشمى داشت و چشمانش دائماً مرطوب بود، خدمت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) رسید. حضرت به او فرمود: اى قلیب! چشمانت را مرطوب مى بینم. قلیب گفت: بله، اى پیامبر خدا! چشمانم همانطور كه فرمودید بیمار و ضعیف است. حضرت فرمود: إثمد (نوع خاصّى از سرمه) را فراموش نكن. سرمه بمنزله كود چشم محسوب مى شود».
14ـ اما هشتم(علیه السلام) فرمودند:
«من اصابه ضعف فی بصره فلیكتحل سبعة مراود عند منامه من الاثمد; هر كس ناراحتى و ضعفى در چشم خویش احساس مى كند به هنگام خواب هفت بار سرمه بكشد، چهار بار در چشم راست و سه بار در چشم چپ».
15ـ پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله) فرمودند:
«لا تكتحل بالنهار و انت صائم، اكتحل لیلاً الاثمد یجلو البصر و ینبت الشعر; در روز به هنگامى كه روزه هستى سرمه نكش، (بلكه) شب سرمه كن كه باعث جلا و صفاى چشم، و رشد موها مى شود».
16ـ امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
«الكحل یزید فی ضوء البصر و ینبت الأشفار; سرمه نور چشم را زیاد مى كند و باعث رشد مژه ها مى شود».
17ـ امام رضا(علیه السلام) فرمودند:
«علیك بالا ثمد، فانه یجلوالبصر و ینبت الاشفار و یطیب النكهة و یزید فی الباه; سرمه را فراموش نكن; زیرا باعث جلا و زیاد شدن نور چشم و رویش مژه ها و خوش بو شدن دهان و تقویت قوّه شهوت است».
18ـ امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
«الكحل یزید فی المباضعة; سرمه قدرت آمیزش را افزایش مى دهد».
19ـ امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
«الكحل باللیل یطیّب الفم و منفعته الی اربعین صباحاً; سرمه كشیدن در شب سبب خوشبو شدن دهان مى شود، و فایده آن تا چهل روز باقى است».
20ـ امام صادق(علیه السلام) در روایت دیگرى فرمودند:
«علیكم بالكحل فانه یطیّب الفم و علیكم بالسواك فانّه یجلو البصر، قال قلت: كیف هذا؟ قال: لانه اذا استاك نزل البلغم فجلا البصر و اذا اكتحل ذهب البلغم فطیب الفم; سرمه را فراموش نكنید كه باعث خوشبو شدن دهان مى گردد. و سعى كنید همواره مسواك كنید كه سبب جلاى چشم و روشنایى قدرت دید شما مى شود!
شخصى پرسید: چطور سرمه و مسواك این دو اثر را دارد؟
امام فرمود: زیرا بر اثر مسواك «بلغم» كم مى شود و در نتیجه نور چشم زیاد مى شود. و هنگامى كه سرمه مى كشید «بلغم»
21ـ امام باقر(علیه السلام) فرمودند:
«الاكتحال بالاثمد ینبت الاشفار و یحدّ البصر و یعین على طول السجود; سرمه كشیدن با اثمد موجب رشد مژه ها مى شود، و چشم را تیز بین مى كند، و به عبادت و شب زنده دارى كمك مى نماید».
نكته جالب این كه طبق این روایت، سرمه علاوه بر آثار مادّى، اثر معنوى نیز دارد.
22ـ امام صادق(علیه السلام) در روایتى فرمودند:
«الكحل یعذب الفم; سرمه آب دهان را شیرین مى كند».
23ـ امام باقر(علیه السلام) فرمودند:
«الاكتحال بالا صمد یطیب النكهة و یشدّ اشفار العین، سرمه كشیدن به إثمد دهان را خوشبو و مژه ها را محكم و قوى مى كند».
24ـ امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
«الاثمد یجلو البصر و ینبت الشعر فی الجفن و یذهب بالدمعة; سرمه به اثمد سبب جلاى دیده گان و تقویت مژه ها مى شود، و از ریزش زیاد اشك جلوگیرى مى كند».
25ـ امام صادق(علیه السلام) در روایت دیگرى فرمودند:
«من نام علی اثمد غیر مسك أمن من الماء الاسود ابداً مادام ینام علیه;كسى كه قبل از خواب سرمه اثمد كه با بوى خوش مخلوط نشده استفاده كند، تا زمانى كه مداومت بر این كار دارد، از آب سیاه در امان خواهد بود»
26ـ امام صادق(علیه السلام) در روایت دیگرى فرمودند:
«الكحل باللیل ینفع العین و هو بالنهار زینة; سرمه در شب براى چشم سودمند و در روز زینت است.».
27ـ علّامه حسام الدین هندى در كتابش از حضرت على(علیه السلام) چنین نقل مى كند:
«علیكم بالاثمد فانه منبتة للشعر مذهبة للقذاء مصفاة للبصر; سرمه اثمد باعث رشد مو، و از بین برنده خار و خاشاكهاى داخل چشم، و موجب صفاى دیدگان است.».
نتیجه این كه: از روایات مذكور اهمیّت فوق العاده سرمه و آثار و فوائد مختلف و فراوان مادّى و معنوى آن روشن شد.

بخش دوم: آداب سرمه كشیدن

روایات این بخش، به سه دسته تقسیم مى گردد:
اوّل:روایاتى كه زمان سرمه كشیدن را بیان مى كند.
دوّم: روایاتى كه مقدار و تعداد دفعات، سرمه كشیدن را مشخّص مى نماید.
سوّم: روایاتى كه به نوع میل و مادّه سرمه اشاره دارد.
دسته اوّل: زمان سرمه كشیدن:
در بسیارى از روایات بیست و هفت گانه گذشته اشاره به این مطلب دیده مى شود كه:
شب، موقع خواب، زمان مناسبى براى این منظور است، این مطلب از روایات پنجم، دوازدهم، چهاردهم، پانزده ام، بیست و پنجم، و بیست و ششم بخوبى استفاده مى شود و در احادیث آینده نیز این مطلب به چشم مى خورد.
ضمناً از روایت بیستم و ششم، نكته دیگرى استفاده شد وآن این كه: كسانى كه مى خواهند به منظور زینت و آرایش از سرمه استفاده كنند در روز سرمه بكشند و كسانى كه هدفشان از سرمه آثار جسمى و روحى و خلاصه سلامت روح و جسم است، در شب سرمه بكشند.
علاوه بر این، طبق برخى روایات، پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) همواره شب هنگام موقع خواب این سنّت اسلامى را انجام مى دادند.
دسته دوّم:
تعداد دفعات سرمه كشیدن :
28ـ امام صادق(علیه السلام) از پدرانش(علیهم السلام)، چنین نقل مى كند:
«كان للنبی مكحلة یكتحل منها فی كل لیلة ثلاث مراود فی كل عین عند منامه; پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)سرمه دانى داشت كه هر شب به هنگام خواب از آن سرمه دان سه بار در هر یك از چشمانش مى كشید».
29ـ امام صادق(علیه السلام) در حدیث دیگرى از پدرانش(علیهم السلام) چنین نقل مى كند:
«انه كان اكثر كحله باللیل و كان یكتحل ثلاثة افراد فی كل عین; پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)غالباً شبها سرمه مى كرد و در هر چشمش سه بار سرمه مى كشید».
30ـ امام رضا(علیه السلام) از پدرانش چنین نقل مى كند:
«من اكتحل فیلوتّر، من فعل فقد احسن و من لم یفعل فلیس علیه شیء; كسى كه سرمه مى كشد سعى كند عدد فرد را انتخاب كند (یعنى یك بار یا سه بار یا پنج بار،… نه عدد زوج) البتّه این انتخاب مستحب است، و ترك آن هم مشكلى ندارد».
31ـ در كتاب مكارم الاخلاق در مورد سرمه كشیدن پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)چنین آمده است:
«یكتحل فی عینه الیمنی ثلاثاً و فی الیسری ثنتین و قال: من شاء اكتحل ثلاثاً و كل حین و من فعل دون ذلك او فوقه فلا حرج; حضرت رسول اكرم(صلى الله علیه وآله) در چشم راستش سه بار و در چشم چپش دو بار سرمه مى كشید و مى فرمود: هر كس دوست دارد هر زمانى سه بار سرمه بكشد و اگر بیش از سه بار یا كمتر از سه بار هم بكشد مشكلى نخواهد داشت».
32ـ امام صادق(علیه السلام) مى فرماید:
«كان رسول اللّه(صلى الله علیه وآله) یكتحل بالاثمد اذا آوی الی فراشه و تراً و تراً; سنّت و سیره پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) این بود كه به هنگام خواب با إثمد سرمه مى كشید و در تعداد دفعات سرمه كشیدن، عدد فرد را انتخاب مى كرد».
33ـ پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) فرمودند:
«اكتحلوا و تراً و استاكوا عرضاً; به هنگام سرمه كشیدن عدد فرد را انتخاب كنید و مسواك را از عرض دندانها بزنید».
34ـ امام صادق(علیه السلام) مى فرماید:
«ان رسول اللّه(صلى الله علیه وآله) كان یكتحل قبل ان ینام اربعاً فی الیمنی و ثلاثاً فی الیسری; پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) قبل از خواب چهار بار در چشم راست، و سه بار در چشم چپ سرمه مى كشید».
35ـ امام صادق(علیه السلام) از پدرانش(علیهم السلام)، از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) چنین نقل میكند:
«من اكتحل فلیوتر و من تجمّر فلیوتر و من استنجى فلیوتر و من استخار اللّه فلیوتر، در این امور چهار گانه عدد فرد را انتخاب كنید: سرمه كشیدن، رمى جمرات، استنجاء و استخاره».
36ـ امام حسین(علیه السلام) مى فرماید:
«قال لی رسول اللّه(صلى الله علیه وآله) یا بنی اكتحل و تراً یضیء لك بصرك; پیامبر(صلى الله علیه وآله) به من فرمود:
فرزندم: در سرمه عدد فرد را انتخاب كن تا نور چشم تو به سبب آن زیاد شود».
نتیجه این كه: آنچه در تعداد دفعات سرمه كشیدن مهم است، انتخاب عدد فرد است; امّا مقدار دقیق آن براى افراد مختلف متفاوت است، بدین جهت در بعضى از روایات فوق كه تعداد دفعات سرمه كشیدن مشخّص شده، عددهاى مختلفى ذكر شده است.
دسته سوّم:
نوع سرمه و جنس میل آن :
همانگونه كه در روایات گذشته مطالعه فرمودید، در بسیارى از روایات بر سرمه «اثمد» تاكید شده است. بنابراین شایسته است این نوع سرمه مورد استفاده قرار گیرد.

سؤال:سرمه اثمد چیست؟

جواب:در مورد این كه «إثمد» سنگ معروفى است كه از آن سرمه گرفته مى شود و بنام «سرمه اثمد» نامیده مى شود، همه علماء اهل لغت اتّفاق نظر دارند، امّا این كه: معدن این سنگ كجاست؟ اختلاف نظر وجود دارد.
در مجمع البحرین آمده است: «إثمد سنگى است كه به وسیله آن سرمه مى كشند و معادن آن در مشرق است، و برخى معتقدند معادن آن در اصفهان است».
دهخدا در لغت نامه خویش مى گوید: «اثمد سنگ سرمه است و آن سنگى است كه از مغرب و نیز از اصفهان مى آورند. و بهترین آن، سنگ سرمه اصفهان است، نام دیگر آن انتیمون (antimine)مى باشد».
علّامه مجلسى(رحمه الله) مى گوید: «اثمد سنگ سیاهى است كه معدن آن اصفهان و اطراف آن است».
و صاحب حدائق معتقد است: «این نوع سرمه در مكّه مكرّمه یافت مى شود».
خلاصه این كه بهترین نوع سرمه، سرمه اثمد است. به این مطلب در روایات نیز تصریح شده است، قسمت عمده این روایات قبلاً ذكر شد، در اینجا به ذكر یك روایت دیگر قناعت مى كنیم:
37ـ بیهقى در كتابش از سعید بن جبیر نقل مى كند كه ابن عباس گفت:
قال النبی(صلى الله علیه وآله):«البسوا من ثیابكم البیض و كفنوا فیها موتاكم و من خیر اكحالكم الاثمد انه یجلو البصر و ینبت الشعر; لباسهایتان را از پارچه هاى سفید انتخاب كنید و مردگانتان را در پارچه هاى سفید كفن نمائید و سرمه هایتان را از اثمد، كه بهترین نوع سرمه است برگزینید، كه سرمه اثمد باعث جلاى چشم و رشد موها میگردد».
نتیجه این كه بهترین نوع سرمه، سرمه إثمد است; به گونه اى كه برخى كه در روایت براى سرمه ذكر شده است، در غیر سرمه اثمد نباشد!
و امّا درمورد جنس «میل» سرمه و جنس «سرمه دان» در روایتى مى خوانیم:
38ـ حسن بن جهم مى گوید: «ارانى ابوالحسن(علیه السلام) میلاً من حدید و مكحلة من عظام فقال: هذا كان لابی الحسن(علیه السلام) فاكتحل به فاكتحلت; امام هشتم(علیه السلام) سرمه دانى كه از استخوان و میل آن كه از آهن ساخته شده بود را به من نشان داد و فرمود: این از پدرم امام موسى كاظم(علیه السلام) بوده است با این سرمه بكش، سپس من با آن سرمه كشیدم».
شایسته است متخصّصان در این مسأله كاوش كنند: كه آهن چه ارتباطى با سرمه دارد كه از آن براى این منظور استفاده مى شده است؟

بخش سوّم: دعاهاى هنگام سرمه كشیدن

بى شك ارتباطى بین اعمال و دعاهایى كه به هنگام آن اعمال مستحب شمرده شده وجود دارد. بدین جهت توجّه به مضمون این دعاها در خور اهمیّت است; به این دعاها توجّه كنید:
39ـ در روایتى از حضرت رضا(علیه السلام) مى خوانیم كه آن حضرت فرمودند:
«هر زمان خواستى سرمه بكشى، میل سرمه را در دست راست بگیر و داخل سرمه دان كن و در آن هنگام «بسم اللّه» بگو و هنگامى كه خواستى سرمه را به چشمت بكشى این دعا را بخوان: «اَللّهُمَّ نَوِّرْ بَصَری وَاجْعَلْ فِیهِ نُوراً اَبْصُرُ بِه حَقَّكَ، وَاهْدِنی اِلى طَریقِ الْحَقِّ وَ اَرْشِدْنی اِلى سَبیلِ الرَّشادِ، اَللّهُمَّ نَوِّر عَلَىِّ دُنْیاىَ وَ آخِرَتی; پروردگارا! چشمانم را (بوسیله این سرمه) نورانى گردان، و در چشمانم نورى قرار ده (كه نه تنها اشیاء مادّى بوسیله آن قابل رؤیت باشد، بلكه بتوانم با آن) حقّ تو را ببینم. (خدایا!) مرا به راه حق هدایت بنما و به راه رشد ارشاد فرما. پروردگارا! دنیا و آخرتم را نورانى و روشن گردان».
40ـ در روایت دیگرى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم:
«این دعا را به هنگام سرمه كشیدن بخوانید: «اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد اَنْ تُصَلِّی عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَ اَنْ تَجْعَلَ النُّورَ فى بَصَری، وَالْبَصیرَةَ فى دیِنى، وَالْیَقینَ فى قَلْبى، وَالْاِخْلاصَ فى عَمَلى، وَالسَّلامَةَ فى نَفْسى، وَالسَّعَةَ فى رِزْقى، والشُّكْرَ لَكَ اَبَداً ما اَبْقَیْتَنى ;مى خواهم كه: بر محمد و آل محمد درود فرستى، و چشمانم را پر نور قرار دهى، و مرا در دینم با بصیرت گردانى، و یقین را در قلب و روحم نافذ گردانى، و عملم را با اخلاص سازى، و جسم و جانم را سالم گردانى، و رزق و روزى ام را وسعت بخشى، و تا زنده ام توفیق شكرگزارى نعمتها را به من ارزانى دارى!».
پروردگارا! توفیق شناخت معارف و احكام حیاتبخش اسلام و سپس عمل به آن و تبلیغ و ترویج صحیح آن را به ما عنایت فرما.

خرید این محصول با قیمت شگفت انگیز 10000 تومان:

https://bojno.ir/محصول/%d9%85%d8%af%d8%a7%d8%af-%d8%b3%d8%b1%d9%85%d9%87/?feed_id=821&_unique_id=5e6bd1348f2df
——————————————-
#bojno #cosmetics #herbal_cosmetics #kohl #kohl_pencil #natural #natural_cosmetics #organic #ابرو #اثمد #ارگانیک #بجنو #خشکی #دارو_گیاهی #داروگیاهی #زیبا #سرمه #طباسلامی #طب_سنتی #طبیعی #عطاری #عطاری_آنلاین #عطاری_اینترنتی #قلم_کحل #كحل #محصولات_سنتی #محصولات_طبیعی #مداد_چشم #مداد_سرمه #مژه

محصولات طبیعی محصولات سنتی محصولات ارگانیک بجنو عطاری آنلاین عطاری اینترنتی داروگیاهی